OPAMPS - THÚ CHƠI VÀ THUỐC BỔ CHO THIẾT BỊ ÂM THANH

Chào các bác.

Lâu nay chúng ta vẫn nghe nói nhiều về opamps, về việc thay đổi opamps trong các thiết bị audio như đầu CD, Pre-Amply, Amply, DAC ..v.v. Mà những vấn đề này hầu như trên các diễn đàn âm thanh của Việt Nam không được đề cấp tới nhiều mặc dù nó cũng khá đơn giản và RẤT thú vị. Nên mình xin phép mở topic này để mọi người cùng thảo luận về opamps, về việc chơi opamps .v.v.
Đây cũng là những kiến thức do chính mình góp nhặt và tìm hiểu, cũng có thể chưa hoàn toàn chính xác, nên rất mong sự đóng góp thêm của các bậc cao thủ, để mọi người có thể cùng học hỏi thêm.

Đầu tiên, trước khi nói về opamps, mình xin nói sơ về nguyên tắc hoạt động của 1 thiết bị âm thanh trước, như vậy sẽ làm chúng ta dễ hiểu hơn opamps để làm gì .

+ Cách hoạt động của 1 thiết bị xuất âm thanh
Thiết bị âm thanh ví dụ như đầu CD, đầu HD, DAC, Amply, PreAmply,v..v.. luôn hoạt động theo nguyên lý nhận 1 tín hiệu âm thanh đầu vào rất nhỏ, sau đó xử lý và khuyếch đại tín hiệu âm thanh đó. Ví dụ đầu CD, đầu HD, DAC, nó sẽ xử lý thông tin trên đĩa CD , file nhạc, file phim, đĩa bluray , chuyển đổi thành tín hiệu âm thanh với công suất rất rất nhỏ, rồi khuyếch đại tín hiệu đó lên và xuất ra ngoài để amply xử lý tiếp. PreAmp thì nhận tín hiệu đã khuyếc đại, sau đó xử lý, lọc, can thiệp vào âm thanh để âm thanh hay hơn, rồi lại khuyếch đại thêm lần nữa và xuất ra để amply xử lý. Amply thì cũng lại lặp lại vấn đề này lần nữa, nó có thêm 1 mạch nhận và xử lý và khuyếch đại tín hiệu ( mạch pre ) , sau đó mới dùng mạch khuýech đại công suất cao , khuyếch đại tín hiệu âm thanh đủ mạnh để loa phát âm được.
Nghe có vẻ hơi lằng nhằng nhưng nói tóm gọn là bên trong tất cả các thiết bị âm thanh, luôn có 1 mạch nhỏ khuyếch đại tín hiệu âm thanh công suất thấp . Và đó là opamps.

Qua đó chắc các bạn hiểu được sự quan trọng của opamps trong thiết bị âm thanh chứ ? Tín hiệu âm thanh ở đầu vào trong các thiết bị âm thanh luôn được khuyếch đại lên thông qua opamps, opamps được hiểu là 1 con linh kiện, 1 con chip có nhiệm vụ như 1 cái power amply thu nhỏ và công suất thấp. Bạn thay 1 cái amply 10triệu thành 100triệu thì âm thanh thay đổi, ở đây bạn thay 1 con opamps 1usd thành 5usd thì âm thanh cũng thay đổi. Và đó là lý do tại sao tại các diễn đàn về âm thanh trên thế giới thì chủ đề về thay đổi opamps luôn được bàn tán rất xôm tụ và nhiều người tham gia. Bạn thử hình dung, âm thanh của đầu CD, amply, DAC của bạn đang nghe hơi chói, bạn chỉ việc mở nắp ra, tìm đến con opamps bên trong máy và nhẹ nhàng rút nó ra, thay con khác vào, thế là thiết bị của bạn thay đổi chất âm thành khác luôn. ) Nghe rất thú vị và đơn giản.

Đây là hình 2 con opamps (được khoanh đỏ) bên trong 1 đầu CD, có nhiệm vụ khuyếch đại tín hiệu âm thanh trước khi xuất ra cổng RCA :

Như các bạn thấy, nó có dạng socket, chỉ cần rút ra và cắm con khác vào. Tuy nhiên cũng có nhiều thiết bị họ hàn chết luôn opamps vào bảng mạch, trong trường hợp này bạn phải dùng mỏ hàn gỡ con opamps đó ra và thay vào đó 1 cái socket, để tiện việc rút ra tháo vào nếu bạn là người ...nghiện thay opamps )

+Các loại opamps

Opamps có 2 loại, loại Đơn lõi và loại Hai lõi ( Single và Dual ) . hiểu 1 cách hết sức đơn giản thì nó giống như amply 2 kênh và amply 1 kênh  Nên khi thay opamps các bạn phải google sơ qua xem con opamps trong máy mình là loại Single hay Dual để thay cho đúng vào .

Ngoài ra opamps còn phân ra 2 dạng nữa :

-Opamps nguyên thủy , tức là 1 con chip nhỏ nhỏ như hình trên, được sản xuất ra từ nhà máy.

-Opamps ĐỘ (discrete opamp), được các hãng thiết kế opamps họ thiết kế riêng ra, có cùng nguyên tắc hoạt động với opamps nguyên thủy nhưng lại phúc tạp hơn rất nhiều, nó thực ra là 1 bảng mạch bao gồm rất nhiều linh kiện trên đó như tụ điện, transitor, điện trở . Có thể nói đây là 1 amply thu nhỏ hoàn chỉnh, trên đó có đủ linh kiện và đủ chức năng.



Thường thì opamps nguyên thủy được dùng trong các loại thiết bị audio sản xuất sẵn, loại thiết bị rẻ tiền thì được gắn opamps rẻ tiền, loại thiết bị đắt tiền thì được gắn opamps đắt tiền. Còn opamps dạng discrete thì được người dùng mua về tự thay. Để đánh giá opamps dạng nào hay hơn dạng nào là không thể, nó tùy thuộc rất nhiều vào gu người nghe và độ phù hợp với từng thiết bị nữa, có người cắm opamps loại 5usd vào nghe thấy rất hay, có người cắm loại 100usd vào thì lại chê rất dở. Vậy ngoại trừ 1 số opamps vốn hay được khen như Muses , BursonAudio, Sparkos Labs thì thường cắm vào sẽ "có khả năng" hay, còn đa số nếu các bạn muốn thử nghiệm opamps thì chỉ có 1 cách duy nhất đó là xem ai đã từng dùng loại opamps nào cho thiết bị nào và đánh giá của họ ra sao khi thay opamps, sau đó mua theo, hoặc đơn giản là mua vài cặp về thay , thích cặp nào thì dùng cặp đó.

Thực ra nếu bạn là người thích khám phá âm thanh thì mua vài cặp opamps về dự trữ cũng là tốt, vì 1 cặp opamps có thể nghe không hay với thiết bị này, nhưng đem sang thiết bị khác lại hay hơn, phù hợp hơn chẳng hạn. Ngoài ra nghe chán 1 loại bạn cũng có thể rút ra thay opamps khác vào coi như là thay đổi không khí ) . Mua rồi coi như là để dành đó, cũng kô mất đi nên cũng chẳng ngại lắm. Ví dụ như mình, mình cũng có tầm 7-8 cặp opamps đủ loại, lâu lâu đem ra thay ra thay vào cũng vui vui 

Đây là vài cặp opamps mình thấy khá hay và giữ lại của mình : Ticha 994, BursonAudio V5, V5i , Muses01, Opa1612 . Nhìn lèo tèo thế nhưng tổng giá trị cũng lên tới 550usd đấy (


Đây là DAC của mình sau khi thay 4 con opamps thành Ticha 994 và BursonAudio V5i

 

http://www.hdvietnam.com/threads/opamps-thu-choi-va-thuoc-bo-cho-thiet-bi-am-thanh.1214589/ 

Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

Em cũng chỉ chơi một ít opamp hồi con con Matrix M-Stage headamp (giờ em nó đã ra đi sau khi em lên đời HD650 và tube headamp).

Một trong những thông số khá cần thiết của Opamp là slew rate (em ko biết dịch thế nào mong mọi người thông cảm), slew rate nói nôm na là độ trễ tính theo V/mỉcro giây của điện thế đầu ra so với đầu vào. Opamp bản chất là một dang mạch khuyêch đại. Vì thế nếu slew rate thấp sẽ khiến tín hiệu điên (mà từ đó đi ra loa thành tín hiệu âm) sẽ bị méo đi. Vậy cứ chọn opamp slew rate cao là xong. Cũng không phải vì slew rate cao thường không ổn định trừ phi ở gain cao, và quan trọng hơn, về mặt audio mà nói thì không phải cứ méo là xấu, méo hài bậc chẵn (mà chủ yếu là bậc hai) chính là thứ khiến tube cho âm thanh ấm áp và analog. Vì vậy opamp có slew rate thấp (cỡ 20V/s) như AD797, OPA2134 thường được dùng cho mạch IV (chuyển đổi từ đầu ra current của DAC sang đầu ra điện thế) vốn đòi hỏi chính xác cao.

Không ngạc nhiên khi với các hãng sản xuất chip như Sabre, trong sơ đồ thiết kế tiêu chuẩn đi kèm với con chíp luôn dùng AD797, không phải vì chất lượng âm thanh vì họ có làm cái đó đâu, mà đơn giản để đảm bảo thông số đẹp, kiểu độ méo hài THD+N hay độ nhiễu SNR luôn đạt 4 chữ số 0 sau dấu phẩy. Rất nhiều nhà "thiết kê" Tàu khựa cũng theo sách mà làm, kết quả là rất ẹ ,ặc dù quảng cáo về thông số thì bá chấy 

Quay lại vấn đề OpAmp. Em có so sánh mấy con Opamp loại tương đối rẻ tiền thôi, chủ yếu trên con headamp Matrix M-stage
Cá nhân em thì trong số Opamp dưới 50$ 1 con em được sử dụng (tức là ko có bọn burson, ticha) thì best là OPA627, slew rate của nó khá cao có nghĩa là độ méo sẽ lớn, nhưng khi nghe chất âm của nó là analog nhất, dầy tiếng, âm áp (và theo em là "thật nhất"), có điều phải bias lên class A. Có điều vì độ méo lớn và bandwidth không cao nên chống chỉ định với phần mạch IV

AD797 và OPA2134, đây là hai con Opamp khá phổ biến trong giới audio, nhất là 2134. OPA2134 khá nổi tiếng vì thông số đẹp, dễ dùng, tiếng trung tính , hơi "nhạt" và quan trọng là rẻ. AD797 thì thông số cực đẹp, ít méo nên tiếng rất sạch, độ chi tiết cao nhưng tiếng khá sáng, bị đôi chút "glare" ở upper mid, nên dễ gây tiếng sạn.

Chung quy lại, nói là đổi opamp cũng như đổi tube nhưng các bác cần biết mình đang làm gì  Mỗi mạch khi được thiết kế đã cố tinh chỉnh để lấy cái tốt nhất trong mức đầu tư cho nó để ghép với cái opamp đó rồi (nó phải tính cả bandwidth, slew rate,... rồi cả tai nghe nữa). Ghép kiểu tùy hứng không chắc đã cho kết quả tốt hơn cái cũ (ngày xưa em có đổi opamp chả qua là làm theo những thằng từng làm, mà những thằng đó đã có đo đạc cẩn thận trên dao động kí rồi chứ ko phải phán xuông). Vì vậy trước khi làm gì nên tìm hiểu kĩ cái mạch, đo đạc ít nhất với đồng hồ đo điện và thậm chí nếu là đồ Tàu thì hỏi thằng thằng thiết kế để chắc chắn trước khi thử

 

Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

Đúng như bác trung224 nói, thực ra kô phải cứ ghép loại đắt tiền sẽ hay hơn, hoặc cũng kô phải cứ ghép loại cho thông số cực chuẩn sẽ hay. Nếu dựa trên thông số để đo lường hay dở thì đã kô có diễn đàn hdvietnam, cũng kô có thú vui audio nữa, vì khi đó ta cứ kiếm món nào có thông số căng đét mà mua là xong. Opamps mình biết có rất nhiều thông số, rất nhiều người đã tính toán sao cho khi ghép opamps vào ra thông số chuẩn nhất, chuẩn đến mức tính từng tí một để opamp chỉ chạy ở class A cho ...ngọt nữa. Nhưng đa số đều cho 1 kết quả không mấy khả quan, em cũng từng đi theo vài bài hướng dẫn thay opamps, cũng thấy họ cân đo tinh chỉnh kĩ càng, nhưng khi em làm cho em lại chẳng hợp ý em lắm. Nên riêng em thì chơi opamps đúc kết lại vẫn là chọn 1 con opamps thông số không quá sai lệch với con zin theo máy sau đó cắm ..nghe thử ) hoặc đơn giản xem nhữgn người trước từng dùng cái gì vả cảm nhận sao rồi chính mình cũng..chấp nhận thử theo ) .

Thực ra nghĩ thì nó phức tạp, nhưng khi thử rồi mới thấy cũng kô phải quá phức tạp, opamps những con có tiếng tăm rồi thì đa số đều nghe sẽ ổn ổn. Ngay cả những thiết bị audio được đánh gia khá đổ lên thì thực ra nó cũng sử dụng quanh đi quẩn lại vài con opamps vốn dĩ được đánh giá cao rồi. Khi đó ta thay đổi chỉ phục vụ mục đích làm thiết bị của ta nghe "hợp" tai ta hơn thôi.

Em hiện tại chưa muốn nói về mấy con opamps Ticha, BursonAudio, Muses vì cơ bản nó quá đắt, dễ dẫn tới nhiều bác..mất tiền oan. hehe. Em đợi 2 cặp opamps tàu khựa rẻ mà lại được nhiều thằng khen về em sẽ trải nghiêm nó với các bác.

Ví dụ đơn giản về 2 con opamps em thay qua đổi lại cho DAC của em là Opa1612 và BursonAudio V5i, thông số hai con khác nhau hoàn toàn và khác xa nữa, nhưng bọn Burson bảo em là dùng tốt, cứ dùng đi. Em dùng thử thấy... tốt hơn thật ) :
Burson V5i vs Opa1612 :
Volt supply max : 16v. | 18v
Slew Rate : 50 V/uS | 27 V/uS
Open Loop Gain : 70dB. | 130dB
Quiescent Current: 3.6mA. | 10 mA

 

Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

thanhyk said: ↑

Bạn JBN cho biết có thể thay OpAmp trên oppo không. Còn chương trình để chạy (giải mã) được các hãng Dac nạp hay trên OpAmp có sẵn (mấy thứ kỹ thuật mình ngu từ nhỏ). Điều gì xảy ra nếu thay trên Android box và hdp, vd cho oppo-103 và oppo-105, hoặc AB Q10pro.

Em từng định thay opamps trên oppo. Nhưng cực phức tạp. Vì nhớ kô lầm thì nó dùng opa1612. Bé tí. Lại hàn dán chết lên mạch in. Gỡ nó ra phải có mỏ hàn + máy thổi bung chì ra. Sau đó gắn socket vào. Thực ra đem ra tiệm mất 300k là xong nhưng con 105D em kô có ý định dùng lâu nên kô làm. Đợi con 115D em mua về em bóc luôn tem bảo hành và thay socket vào opamps để sau này cắm rút opamps cho sướng.
Opamps là linh kiện có tác dụng khuyếch đại âm thanh. Kô liên quan tới phần mền hay firmware gì cả. Post 1 em có ghi rõ nó như 1 caiw power amply mà 
Thay opamps cho các thiết bị âm thanh thì âm thanh thay đổi. Đơn giản thế thôi.




Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

DanielTran said: ↑

Mở nắp máy lên nhìn vào đâu biết nó là opamps các bác nhỉ? Như vậy thì trong mạch dac / pre / ampli tích hợp sẽ có ít nhất 1 opamp đôi hoặc 2 opamp đơn, còn nhiều hơn thì có thể không? Mấy con sò công suất thì chắc không tính là opamp? Trong ampli đèn thì chắc không có opamp?

Đơn giản lắm bác. Bác mở nắp máy ra nhìn thấy con nào có hình dạng thế này : 


hoặc thế này : 


Thì 99% nó là opamps. Bác lấy cái mã của nó bác cho vào google , nó sẽ cho bác thông tin đó là con chip gì.




Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

Hampton said: ↑

Bác justbenice và ACE.
Xin hỏi: nếu mình thay đổi 2 con opamps này thì 2 thông số của CD Player có thay đổi không?
2 thông số đó là: Signal-to-Noise Ratio và Dynamic Range.
Còn nếu không, thì thay con nào để cho 2 thông số nầy lên cao hơn một chút.

Thí dụ 2 thông số hiện có là:
- Signal-to-Noise Ratio = 100 dB,
- Dynamic Range = 95 dB
Muốn cho nó lên cao một chút khoãng:
Signal-to-Noise Ratio = 115 dB,
Dynamic Range = 100 dB

Cám ơn Bác justbenice và ACE.

Click to expand...

Hai thông số bác đưa ra chỉ chênh nhau quá ít. Bác thay sẽ thấy cảm giác chất âm thay đổi chứ kô làm bác thấy khác hẳn. Bác đoc post trước của em sẽ thấy em thay con opa1612 bằng con Burson V5i, thông số chênh nhau cả 50% nhưng cũng chỉ khác chút chút, cảm giác hoàn thiện hơn chút chút thôi bác. Những con opamps đã đc đánh giá tốt thì thay con khác sẽ cảm giác khác hơn thôi chứ độ hay hơn thì khó cảm nhận rõ. Chỉ có chơi tới tầm opamps xịn hơn hẳn mới cảm nhận rõ thôi.




Ðề: OpAmps - Thú chơi và thuốc bổ cho thiết bị âm thanh.

audiohm said: ↑

Em định kiếm thay con opa134pa trên power , các bác cho em biết nên thay con nào và mua ở đâu, thanks

Con Opa134pa là con single giá tầm 1.5usd/ 1con , bác kiếm con single thay thử . 
Xịn thì Supreme Sound V5 (70usd 2 con ) hoặc v5i (49usd/2con ) hoặc hàng tàu khựa 20usd/2con :
http://www.ebay.com/itm/For-HDAM-Fu...772076?hash=item33b64c172c:g:Dx0AAOSw1DtXIz99

Hoặc mua con LME49710 vỏ sắt cũng được. Tùy bác quyết định thôi. hihi.